Bốc mộ là gì? Khám phá ý nghĩa và quy trình thực hiện bốc mộ

Có một câu thành ngữ nói rằng: “Chết là hết”. Nhưng liệu đó có phải là sự thật không? Có thể chết là kết thúc đối với người đã qua đời, nhưng theo một số quan điểm tôn giáo, cái chết chỉ là một hình thức rũ bỏ thân xác, vật chất để tiếp tục cuộc hành trình ở thế giới bên kia, bắt đầu vòng luân hồi. Bên cạnh đó, việc tổ chức tang lễ cho người đã mất cũng là một quy trình phức tạp và kéo dài. Bốc mộ là một phần của quy trình đó.

Bốc mộ là gì? Khám phá ý nghĩa và quy trình thực hiện bốc mộ

1. Định nghĩa về bốc mộ

Bốc mộ là một phần quan trọng trong nghi thức tang lễ theo văn hóa cổ truyền. Khi có nhu cầu hoặc tùy thuộc vào văn hóa cụ thể, gia đình người đã mất sẽ tiến hành cải táng bằng cách làm sạch hài cốt của người đã mất, chuyển từ quan tài cũ sang quan tài mới, trường hợp hài cốt còn ít do nhiều năm chôn cất thì sẽ sang quách, sau đó chôn ở một nơi khác tốt hơn.

Việc bốc mộ đã từng phổ biến ở nhiều nơi do ảnh hưởng của phong tục cổ truyền. Tuy nhiên, ngày nay việc bốc mộ không còn được thực hiện rộng rãi nữa do các yêu cầu về vệ sinh, sức khỏe, văn hóa ngày càng nghiêm ngặt hơn, cũng như do sự thiếu hụt đất đai khiến các gia đình có xu hướng chôn cất vĩnh viễn, không còn chuyển mộ nữa.

2. Lý do ra đời của việc bốc mộ?

Việc bốc mộ được thực hiện vì nhiều lý do. Tuy nhiên, phần lớn các lý do liên quan đến tâm linh mà gia đình cho là “phạm âm”. Mộ bị xâm phạm, hoặc do gia đình gặp phải những việc không tốt thường là những nguyên nhân chính dẫn đến việc phải bốc mộ.

Các nguyên nhân chính dẫn đến việc phải bốc mộ cho người đã mất.

• Khi người mất qua đời, gia đình còn đang gặp khó khăn hoặc đang sống xa quê hương, không thể chọn một mảnh đất tốt để chôn cất mà phải chọn một mảnh đất tạm bợ, quan tài làm từ gỗ kém chất lượng, không bền. Việc tổ chức tang lễ diễn ra một cách đơn giản, không chu đáo cho người đã mất nên gia đình cảm thấy hổ thẹn. Nay gia đình đã có điều kiện hơn, có thể chọn mảnh đất tốt, xây mộ đẹp, quan tài tốt hơn nên chuẩn bị một cách chu đáo cho người đã mất lần cuối cùng để an lòng vong linh.
• Vì một số nguyên nhân khách quan dẫn đến việc phải động mộ bao gồm:
• Mộ bị mối đùn, có côn trùng, động vật làm tổ, gây ảnh hưởng đến kết cấu lòng đất xung quanh quan tài.
• Mộ bị nước xâm nhập, hoặc do chôn gần nguồn nước mà nay nước đổi dòng, xói mòn, gây ảnh hưởng đến thi hài bên trong quan tài.
• Vì khu đất xây mộ này đã bị quy hoạch thành đất mục đích sử dụng khác: như làm đường, xây công trình…nên bất đắc dĩ phải cải táng nhằm di dời mộ đi chỗ khác.
• Gia chủ cảm thấy trong nhà có sự buồn rầu, tai kiếp không rõ nguyên do, nghĩ do phạm âm, động mộ, nên tiến hành bốc mộ cải táng với mong muốn tìm được mảnh đất có long mạch khí vượng, hóa giải nỗi bất an hoặc tai kiếp cho gia đình.
• Gia chủ muốn tìm chỗ đất tốt để bốc mộ cải táng, hy vọng được hưởng âm trạch tốt, hoặc dư huệ từ long mạch vượng, để gia đình, gia tộc phát đạt, con cháu được thành công trong sự nghiệp, mang lại hạnh phúc cho gia đình.

3. Những thời điểm không nên tiến hành bốc mộ?

Ngoại trừ những trường hợp khách quan mà việc bốc mộ và di dời hài cốt không thể thực hiện được, thì khi gia chủ tự mình tiến hành bốc mộ, có những điềm sau đây, được gọi là ba điều “tường thụy” khi gặp phải thì tuyệt đối phải ngừng ngay việc bốc mộ. Nếu tiếp tục bốc mộ sẽ nhận hậu quả khó lường (về mặt tâm linh):

Đầu tiên, khi đào đất thấy có con rắn màu vàng. Đây là điềm long xà khí vật, tức là khí thịnh, có rắn (long xà) hoặc khí vật. Nếu cải táng sẽ ảnh hưởng đến thịnh khí trên mộ, sẽ gặp vận hạn xui xẻo.

Thứ hai, khi mở quan tài thấy có dây tơ hồng quấn quít. Đây là tượng mộ kết, có khí tốt, thịnh, may mắn. Gặp trường hợp này thì phải đóng nắp quan tài lại ngay không tiếp tục cải táng nữa, táng vào vị trí cũ.

Thứ ba, đất có sinh khí ấm áp, huyệt mộ khô ráo, không có nước hoặc nước đóng giọt như sữa. Mộ phần nơi táng cỏ mọc xanh tốt đẹp đẽ, thậm chí còn thấy đất mộ có dấu hiệu nở ra. Đây cũng là hiện tượng mộ kết, phải lập tức ngưng cải táng lại và tiếp tục táng mộ huyệt tại đó, nếu cứ tiếp tục cải táng sẽ không may đem lại điềm xui xẻo cho gia đình.

Có những ngôi mộ cỏ mọc xanh rì, từ lâu đời con cháu không bồi đắp mà vẫn yên nhiên không sạt lở, lại có vẻ như ngày một lớn ra, người ta cho là được đất kết phát, nhất là sau khi nghe nói con cháu nhà ấy ở xa làm ăn nên giàu sang bền bỉ từ lâu thì lại càng nên tín về chuyện mồ mả. Nếu cố chấp tục cũ mà không biết linh hoạt, cứ tiến hành bốc mộ, nguồn khí vượng bị cắt đứt sẽ dẫn đến lụn bại trong gia đình, tai họa cũng từ đâu kéo tới. Tuy không biết lối nghĩ trên có từ đâu, tuy nhiên đó là quan niệm người xưa “có kiêng có lành”.

Thông thường, bốc mộ cải táng là việc hệ trọng, do đó con cháu trong nhà thường nhận được những “điềm” liên quan đến việc bốc mộ cho là của tổ tiên hoặc người đã khuất mách bảo. Nên lưu ý các điềm này để việc bốc mộ không ảnh hưởng đến cuộc sống.

4. Quy trình thực hiện bốc mộ

Việc bốc mộ khi tiến hành phải chọn ngày thật kỹ. Chọn ngày tốt tiến hành, nên tránh ngày xấu (Tam nương, Sát chủ…), ngày phạm tuổi, ngày xung khắc tuổi với người chết.

Trước hôm bốc mộ, gia đình làm lễ cáo vong và cáo gia tiên. Ngày bốc mộ, làm lễ tế Thổ thần nơi bốc mộ khấn xin được đào mộ, đồng thời cũng phải làm lễ tế Thổ thần nơi sắp an táng, khấn xin cải táng người thân vào đất mới.

Sau khi đào đất, cạy nắp quan tài. Nếu túi bọc xác đã phân hủy hoặc không có, người bốc mộ sẽ thu lượm từng cái xương, chăm chú để không bỏ sót; đề phòng những mẩu xương đốt ngón tay, ngón chân không được để lọt mất. Thường lúc liệm người chết đã có bọc tay, bọc chân và đặt trong túi đựng xác từ trước thì giờ chỉ cần nhấc túi lên, thu lấy xương cho vào tiểu mà không phải mất công tìm kiếm.

Xương được rửa sạch, xếp gọn vào tiểu sành hoặc nay có quan tài cải táng, xếp vào quan, gọi là “sang tiểu”. Sau đó rảy nước ngũ hương, phủ giấy trang kim, đậy nắp tiểu quan, đem táng nơi khác.

Trong khi nhặt rửa xương và xếp vào tiểu cho đến khi đóng nắp, tuyệt đối không được để ánh mặt trời rọi vào.

Ngày cải táng, con cháu trong nhà đội khăn tang, mặc đồ trắng như khi làm tang lễ. Sau khi bốc mộ và cải táng xong, gia đình về làm lễ cúng vong và gia tiên, ăn uống sinh hoạt như cũ.

Sau khi cải táng thì được rước bát hương và thần chủ sang thờ chung gian giữa với tổ tiên, nếu không thì để thờ riêng như trước ở ban bên.

Khi hung táng, mộ đắp hình chữ nhật theo chiều đặt quan tài lúc hạ huyệt. Khi sang cát thì đắp hình tròn nhỏ gọn nếu không muốn xây hoa mỹ.

5. Sự thấu hiểu về nghi thức bốc mộ

Ngày nay, việc bốc mộ cải táng đã được giảm bớt theo yêu cầu của cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, tại nguồn gốc của nghi thức này, chúng ta thấy sự liên kết giữa đạo Hiếu, từ tổ tiên đến ông bà cha mẹ, và cả bản thân chúng ta. Khi hài cốt của tiền nhân được an nghỉ trong yên bình và ấm áp, con cháu mới có thể thịnh vượng. Nếu hài cốt không được yên nghỉ, con cháu cũng khó có thể hạnh phúc.

Giống như khi tổ chức tang lễ, chúng ta tin rằng thời điểm tang ma mang theo vận áo xám (xui xẻo), thường gặp rủi ro và mọi việc không diễn ra suôn sẻ. Đó là bởi vì lúc đó, thi thể của cha mẹ bị hủy hoại, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến con cháu cùng huyết mạch.

Dù không muốn tin vào điều đó, chúng ta vẫn không thể tránh khỏi sự ảnh hưởng của những thành kiến đó.

Chính vì lý do trên mà người xưa mong muốn tìm được một nơi đất tốt để đặt mộ. Nếu ông bà cha mẹ được an nghỉ ở một nơi tốt đẹp, thì mới có thể kết phát, ứng vào cuộc sống của con cháu, giúp cho công việc kinh doanh thịnh vượng, vinh hoa phú quý.

Tuy nhiên, những vấn đề về kết phát, thịnh vượng, vinh hoa phú quý thực ra, nhìn từ một góc độ khác, lại phụ thuộc vào phúc đức của mỗi người, mỗi gia đình, mỗi gia tộc. Nếu tổ tiên sống đúng đắn, có phúc đức, thì con cháu sau này chắc chắn sẽ được hưởng phúc lớn, no ấm, nhận được điềm may mắn khi táng vào mộ kết. Người không có phúc thì dù có táng mộ đẹp cũng không thể có may mắn mà ngược lại có thể gặp họa.

Ngày nay, do sự hạn chế về quỹ đất cũng như sự gia tăng dân số, cuộc sống hiện đại đòi hỏi sự vệ sinh sạch sẽ, do đó nghi thức bốc mộ được hạn chế.

Thủ tục bốc mộ là một nghi thức tâm linh có ý nghĩa quan trọng, do đó gia đình cần phải cân nhắc, chuẩn bị kỹ lưỡng, cẩn thận trước khi thực hiện.

Tham khảo thêm sản phẩm hủ lưu tro cốt sau khi bốc mộ.